De regering wil de langdurig zieken terug aan het werk en heeft daarvoor een pakket aan maatregelen en sancties uitgewerkt.Nadine Mangelschots werkt in AZ Mol al zes jaar rond re-integratie van zieke collega’s. Ze gelooft in de mogelijkheden van re-integratie, maar niet in sancties.
Ze wil meteen een groot misverstand de wereld uit helpen. “De meeste mensen die langdurig ziek zijn, willen gráág terug aan de slag. De mythe dat het allemaal profiteurs zijn, klopt niet. Af en toe zal er wel eens eentje tussen zitten, maar dat is dan eerder de uitzondering. Opnieuw aan de slag kunnen, moet haalbaar zijn. En ook de werkgever moet stappen willen zetten tot re-integratie.” Bij AZ Mol krijgt ze jaarlijks tientallen re-integratiedossiers te verwerken. “Gelukkig niet allemaal even moeilijk,” lacht ze. Maar voor een klein ziekenhuis met ongeveer 800 werknemers is het toch een flink aantal. Door haar eigen slechte ervaring na haar terugkeer uit een burn-out, ging ze een aantal jaren geleden samen met de personeelsdirecteur aan de slag. Het moest beter. Een sectoraal kaderakkoord met een werkgroep rond preventie en re-integratie maakte de stap naar een eigen aanpak in de instelling makkelijker.
Informele aanpak
“We kozen voor een informele aanpak. Eerder dan officiële gesprekken te voeren over werkhervatting, nodigen we in samenwerking met de bedrijfsarts langdurig zieken uit voor een babbel over hun mogelijkheden. We slaan geen dreigende toon aan, maar we zijn wel eerlijk. Tijdens een progressieve tewerkstelling is er aangepast werk mogelijk. Maar die periode duurt bij ons nooit langer dan één jaar. We willen namelijk ook de rest van het personeel sparen. Als we iemand ontzien, weegt dat extra op de anderen. Middelen buiten de voorziene budgetten van de ziekenhuisfinanciering zijn er niet. En dan is er nog de krapte op de arbeidsmarkt.”
“Ook werkgevers hebben een belangrijke rol te spelen”
Na maximum één jaar wordt dus een definitieve oplossing uitgewerkt. Soms kan de betrokkene gewoon terug naar de originele werktijd. Maar het kan ook dat iemand deeltijds terug komt. Of dat er een andere job gevonden moet worden binnen het ziekenhuis. “Er komen regelmatig jobs vrij in ons ziekenhuis. Door op tijd te beginnen uitkijken, lukt het dan wel om ergens een gaatje te vinden waar de betrokkene in past,” legt Nadine uit. Het is zelden zo ver gekomen dat er iemand om medische redenen ontslagen werd.
Eenzijdig
Ze kijkt met bange ogen naar de overheidsplannen die de druk op de langdurig zieken willen opvoeren via sancties. “Dat is wel heel eenzijdig he? De overheid legt vrijwel alle verantwoordelijkheid bij de zieken, terwijl ook de werkgevers hier een belangrijke rol te spelen hebben. Ik vrees dat veel werkgevers nog niet klaar zijn om re-integratie waar te maken. Het heeft bij ons jaren geduurd om in overleg met alle diensten en afdelingen tot deze aanpak te komen. En er is nog altijd veel voor verbetering vatbaar. Bedrijven vragen om werk te maken van re-integratie is prima, maar sancties opleggen aan de werknemers is geen goed idee. Het is echt complex.”
Een terugkeerbeleid uitwerken is niet eenvoudig, weet Nadine. En ze vreest dat de overheid de complexiteit een beetje onderschat. “Voor de duidelijkheid: ik ben er voor dat medewerkers die ziek zijn terug aan de slag gaan. Hoe sneller hoe beter, in de meeste gevallen. Maar dat vergt inspanningen van alle betrokkenen. En daar zegt de overheid weinig over. Er is bovendien ook nog veel werk om een maatschappelijk draagvlak te creëren.
Zeker voor mentale problemen. Een gebroken been zie je. Maar een burn-out niet. Als je dan op Facebook bijvoorbeeld foto’s post van een concertje dat je hebt bijgewoond, krijg je nog te vaak giftige reacties als ‘zie je wel dat ze niet ziek is’.”
Ziekenfondsen
Ook de ziekenfondsen kregen van de overheid de opdracht om strenger te zijn. “Er wordt geknipt in hun werkingsmiddelen als ze niet genoeg zieken terug naar de werkvloer sturen. Vroeger gebeurde dat nauwelijks. Maar de voorbije maand kwamen al zeker drie van onze collega’s terug op aangeven van hun ziekenfonds. Zo is er bij ons een verpleegkundige van 60 jaar die nu na drie of vier jaar plots terug aan de slag moet tot haar vervroegd pensioen binnen anderhalf jaar. Da’s niet evident.”
Het AZ in Mol ontvangt de terugkeerders met open armen en de nodige begeleiding. Maar of elke werkgever er klaar voor is? Nadine vreest ervoor. “Ook de werkgever moet bereid zijn om aanpassingen te doen en te werken aan een gezonde werkomgeving. Als werkdruk een probleem is, moet eerst daar iets aan gedaan worden, voor je zieken terugroept. Het belang van preventie kan niet genoeg onderstreept worden!”